Bộ GD&TĐ – Giảng viên Trịnh Xuân Thắng – Học viện Chính trị – Hành chính Khu vực IV – cho rằng: Sinh viên ngành sư phạm không những cần có kỹ năng tự học mà phải được rèn luyện kỹ năng để hướng dẫn người khác tự học.
Kỹ năng tự học
Kỹ năng khuyến khích, động viên hứng thú tự học
Kỹ năng hướng dẫn tự học đầu tiên được giảng viên Trịnh Xuân Thắng đề cập tới là kỹ năng khuyến khích, động viên hứng thú tự học cho học sinh.
Học sinh không thể tự học nếu các em thiếu đi sự mong muốn tự mình “tìm tòi” tri thức, thiếu đi niềm tin vào chính mình. Vì vậy, người giáo viên phải kích thích nhu cầu tự học và niềm tin vào khả năng tự học của học sinh.
Có nhiều cách để khuyến khích việc tự học của học sinh như giao nhiệm vụ tự học vừa sức để học sinh cảm thấy tin tưởng vào bản thân, hứng thú với việc tự học; khi các em có các hoạt động tự tìm tòi, đạt kết quả nhất định trong việc tự học, giáo viên cần khen ngợi, động viên và khích lệ kịp thời.
Đây là những kỹ năng mà sinh viên ngành sư phạm cần rèn luyện để luôn khuyến khích, duy trì được hứng thú tự học của học sinh.
Kỹ năng hướng dẫn học sinh lập kế hoạch tự học
Để học sinh có thể lập được kế hoạch tự học của mình, theo giảng viên Trịnh Xuân Thắng, giáo viên phải nghiên cứu kỹ nội dung bài giảng để xác định rõ kiến thức nào cần giảng và làm rõ cho học sinh ở trên lớp, kiến thức nào cho học sinh tự học ở nhà.
Từ đó, học sinh mới có thể đặt kế hoạch tự học theo những nội dung mà người giáo viên đưa ra. Việc đặt kế hoạch cần chú ý cả những kế hoạch hoạt động trên lớp để sắp xếp thời gian, công việc một cách hợp lý.
Kỹ năng hướng dẫn học sinh thực hiện kế hoạch học tập
Để rèn kỹ năng tự học cho học sinh, giáo viên phải hướng dẫn, dẫn dắt quá trình học tập của học sinh. Khi đã đưa ra yêu cầu, nội dung tự học cho học sinh, giúp học sinh thực hiện được nhiệm vụ tự học, giáo viên cần giới thiệu đầy đủ tài liệu bắt buộc, tài liệu tham khảo liên quan đến vấn đề tự học.
Đồng thời, giáo viên phải định hướng quá trình thu thập, xử lý thông tin trong tài liệu của học sinh bằng cách đưa ra yêu cầu cụ thể cho việc đọc các tài liệu đó là gì, bằng việc đưa ra các câu hỏi, bài tập yêu cầu học sinh trả lời trong quá trình đọc tài liệu.
Những câu hỏi, bài tập được thiết kế theo tư duy lôgíc của kiến thức cần đạt được. Để làm được điều này, giáo viên có thể hướng dẫn học sinh cách đọc tài liệu và ghi chép, cách lập dàn ý cho nội dung đã đọc, cách ghi lại ý chính đã đọc bằng diễn đạt của mình, cung cấp các tri thức cũ có liên quan đến nội dung tự học để định hướng cho học sinh vận dụng kiến thức cũ vào giải quyết những vấn đề tạo ra kiến thức mới…
Như vậy, khi chiếm lĩnh được tri thức, học sinh cũng sẽ được rèn luyện kĩ năng tự học. Sinh viên sư phạm trên cơ sở mục tiêu, nội dung bài học, các thao tác, kỹ năng tự học cần rèn kỹ năng để thiết kế được những câu hỏi, bài tập dẫn dắt việc tự chiếm lĩnh tri thức của học sinh.
Kỹ năng hướng dẫn học sinh tự kiểm tra kết quả học tập
Ngoài nhiều hình thức kiểm tra việc tự học của học sinh, giáo viên cũng cần có kỹ năng hướng dẫn học sinh tự kiểm tra kết quả học tập. Đó là cung cấp hệ thống các bài tập, tình huống liên quan đến nội dung tự học (có thể có cả đáp án) để học sinh tự trả lời và sau đó kiểm tra đáp án, từ đó nhận thức rõ hiệu quả tự học của mình đến đâu.
Tóm lại, để rèn luyện được kỹ năng hướng dẫn học sinh tự học, giảng viên Trịnh Xuân Thắng cho rằng, sinh viên ngành sư phạm cần nắm rõ mục tiêu, nội dung của từng phần học, các kỹ năng tự học, tri thức cũ cần có để vận dụng hiểu kiến thức mới, các tài liệu liên quan, cách thức để xử lý thông tin từ các tài liệu. Từ đó, thiết kế được hệ thống câu hỏi, bài tập dẫn dắt việc chiếm lĩnh tri thức mới của học sinh.
Tuy nhiên, để rèn được kỹ năng này, trước hết sinh viên phải rất thành thục các kỹ năng tự học và hiểu một cách sâu sắc kiến thức môn học của mình.
“Sinh viên nào cũng cần có kỹ năng tự học để thích ứng với những thay đổi trong nghề nghiệp. Tuy nhiên với yêu cầu mới của xã hội, dạy học hiện nay đang chuyển từ đơn thuần là truyền thụ tri thức sang dạy cách tự học thì sinh viên ngành sư phạm còn phải rèn luyện kỹ năng hướng dẫn học sinh tự học.
Việc xác định cụ thể những kỹ năng cần hình thành này ở sinh viên là cơ sở rất quan trọng để thiết kế được nội dung chương trình, phương pháp giảng dạy thích hợp cho sinh viên ngành sư phạm. Từ đó, khi ra trường, họ có thể đáp ứng ngay được yêu cầu của việc đổi mới giáo dục ở nước ta hiện nay. Đổi mới giáo dục phải bắt đầu từ đổi mới giáo dục trong các trường sư phạm. Đó chính là mấu chốt tạo nên sự thành công” – giảng viên Trịnh Xuân Thắng khẳng định”.
Giảng viên Trịnh Xuân Thắng
